Maciej i Tekla Palutkiewicz z XIX wieku i ich historia

Co wiemy o Maćku Palutkiewicz, który żył w latach 1842-1881 i jego żonie Tekli Palutkiewicz z Grzybowskich ur. 1838-40; zmarłej 1879. Śladami przodków.

Maciej Palutkiewicz urodził się w 1842 roku w Częstochowie, żył 39 lat - zmarł 16.01.1881 roku w Warszawie. Rodzice to Jan (18xx - 18xx) i Katarzyna (1816-1886) z Borowskich. Żona Tekla z Grzybowskich (1838-40 - 1979). Ślub Maćka z Teklą w 14.11.1868 roku. Niestety w dniu 05(06).10.1879 w wieku 39(41) lat Tekla zmarła . Pogrzeb żony był niecałe dwa lata przed śmiercią Maćka. Córka urodziła się w 31.12.1965 roku (3 lata przed oficjalnym ślubem ) i pewnie w związku z wyjątkowym dniem otrzymała na imię SYLWESTRA.  W dniu śmierci ojca miała tylko 16 lat. Po śmierci rodziców opiekę nad nią sprawowała zapewne babcia Katarzyna Borowska, która zmarła w 1886 roku zostawiając 21 letnią Sylwestrę bez bliskich. Sylwestra w wieku 22 lat w roku 1887 (sześć lat po śmierci Maćka, rok po śmierci babci Katarzyny) wzięła ślub z Józefem Adamkiewiczem (1850-1910). Pan młody w dniu ślubu miał 37 lat. Prawdopodobnie byli małżeństwem przez 23 lat do jego śmierci w wieku 60 lat. Sylwestra wówczas miała 45 lata i zapewne żyła. Grób Maćka, Tekli i Józefa jest na Powązkach w Warszawie. Maciek musiał być człowiekiem zaradnym, miał w posiadaniu nie tylko place w Warszawie ale i sklep z alkoholem. Niestety ślad po Sylwestrze się urywa może z czasem gdzie ktoś dopisze dalszy ciąg. W każdym razie poszukiwania  trwają dalej    

Odnalazłem: Akt ślubu Maćka i Tekli, Akt urodzenia ich córki Sylwestry, Akt zgonu Tekli żony Maćka, Akt zgonu Maćka, Akt ślubu Selwestry i Józefa Adamkiewicza (oryginalne skany dokumentów z tłumaczeniem z języka rosyjskiego dostępne pod linkiem). W gazetach z tamtych czasów mamy informacje o prowadzeniu przez Maćka sklepu z alkoholem, pogrzebie Katarzyny oraz ogłoszenie w Gazecie Sądowej o sprawie spadkowej po śmierci Maćka. W wydawnictwach cyklicznych dotyczących mieszkańców Warszawy informacje o miejscach pobytu i nabytych przez niego nieruchomościach. Ostatnim elementem układanki jest grób rodzinny na Powązkach.

• pierwsza to Brama Triumfalna z roku 1809 roku. Napis na górze "WODZOWI Y WOJSKU ZWYCIĘZKIEMU WDZIĘCZNI OBYWATELE", poniżej nazwy trzech miejscowości; RASZYN, GROCHÓW, GÓRA i podobizny Chodkiewicza (po lewej) i Żółkiewiskiego (po prawej)
• druga grafika przedstawia "transport publiczny" w roku 1858 czyli omnibus (wieloosobowy pojazd zaprzężony w konie). Tras było kilka, między innymi: z Placu Zamkowego na Pragę, do rogatek wolskich, na plac Ujazdowski, do Wilanowa. Na ilustracji mamy linię pomiędzy placem Krasińskich a placem Trzch Krzyży

Ilustracje powyżej przedstawiają zmiany jakie zachodziły przez wieki na placu Trzech Krzyży z kościołem św. Aleksandra

Małżonka Maćka - Tekla była kobietą interesów. W Przewodniku Warszawskim Informacyjno Adresowy na Rok_1869 na stronie 237/269pdf mamy informację "Grzybowska Tekla Nowy Świat 1271 -  Dystrybucye tabaczne".  oraz na stronie 275/307pdf "Grzybowska Tekla Nowy Świat 1271 -  Mydła i Świece (handele). Ciekawym jest to, że pod tym samym adresem zamieszkiwały też i inne panie o tym samym imieniu. Mianowicie Cesarska Tekla - akuszerka i Wolska Tekla - zajmująca się dystrybucją wyrobów tabacznych tak jak Tekla Grzybowska żona Maćka. Przypadek?

W roku 1870 pod tym adresem mamy już zarejestrowaną działalność Maćka - informację, że zajmował się handlem towarami norymberskimi (tzn drobnym sprzętem domowegu użytku, drobną galanterią; handel obnośny) . Niedaleko mieszkania Maćka i Tekli mieścił się pod numerem 1249 od 1865 roku słynny zakład fotograficzny K Brandel Może Maciek, Tekla albo Sylwestra zostali uwiecznieni na jednej z jego fotografii. Niedaleko Maćka i Tekli w owym czasie mieszkał także Stanisław Moniuszko pod numerem 1258a. Na zdjęciu poniżej pozwoliłem sobie Maćka ubrać w szczotki, gdyż adres zamieszkania przed ślubem to 467 a pod numerem 467b (Senatorska 18) mieściła się Fabryka Szczotek FEJSTA. Czyli tuż obok. Niestety nie mamy potwierdzonych fotografii Maćka, Tekli lub Sylwestry.

Interesy Maćka i Tekli szły zapewne dobrze, bo w krótkim okresie czasu w roku 1871 został właścicielem działki o numerze 1445g przy ulicy Leopoldyny. Niedaleko działki Maćka mieściła się pod numerem 1446 Fabryka Wyrobów Tytoniowych (róg Hożej i Marszałkowskiej). Może kupując wyroby tytoniowe dla Tekli dowiedział się o możliwości zakupu parceli.   W 1879 roku mamy informację za "Kalendarzem Warszawskim Ilustrowanym" że do działki 1445g została dołączona działka 1445h. Jako adres podana jest ulica Leopoldyna 5 (działka 1445gh). W tym roku niestety umarła żona Maćka. Wkrótce tez Maciek sprzedał działkę 1445h, W dostępnych dokumentach do roku 1892 roku właścicielem działki 1445g jest Palutkiewicz a następnie małżeństwo Adamkiewicz (małżeństwo Sylwestry i Józefa Adamkiewicz). Kolejnym właścicielem działki został fabrykant Adolf Witt (podobno nabyłł ją w 19891 roku) a kamienica przez niego zbudowana jest uznawana obecnie za zabytkową. Służyła także jako dekoracja w kilku znanych filmach między innymi „Pianista” Romana Polańskiego. 

W tabeli poniżej informacje z poszczególnych lat. Dla osób zainteresowanych pod linkami udostępnione  są pełne źródłowe dokumenty. Na przestrzeni lat nazwisko było też przekręcane na Palukiewicz, Palkiewicz i Paluszkiewiacz.

Ulica Leopoldyny została wytyczona w 1871 roku. W tym roku przystąpiono do parcelizacji  terenu i wydzieleniu działek hipotecznych.  Adres Leopoldyna 5 (działki o numerze 1445g) mieści się przy dzisiejszej ulicy Emilii Plater 9/11.

Jeśli chodzi o kolejne Maćka interesy to wiemy, ze prawdopodobnie przestał zajmować się handlem towarami norymberskimi i rozpoczął działalność handlując alkoholem..

W 1975 roku 23 stycznia Maciej w ogłoszeniu zamieszczonym w Kurierze Warszawskim informuje, że zmienił dostawcę alkoholu. Od dnia 28 stycznia nawiązał współpracę z Destylarni Felicjana Jankowskiego i w związku z tym rozpoczął promocyjną wyprzedaż alkoholu ze starych zapasów. Targ powstał w 1818 roku po wyburzeniu Bramy Nowomiejskiej u zbiegu ulic Podwale i Nowomiejskiej (Gołębia). Adres działek to 168, 169. Czyli informacja o nowym biznesie Maćka. Akty zgonu Maćka i Tekli informują nas, że do pracy miał przez ulicę. Mieszkał wówczas pod adresem Nowomiejska 161. Poniżej mamy ilustracje jak wyglądał targ i dokładną jego lokalizacje. Wielce prawdopodobne to, że okno w piętrowej kamienicy na prawej grafice przy bazarze to witryna sklepu Maćka. Dom ten ma numer 17.

Rejon Podwala i Nowomiejskiej zmieniał swoje oblicze  na przestrzeni lat. Na ilustracjach poniżej możemy prześledzić zmiany w czasach bliskich i dalszych Maćkowi. Przed czasami bazaru były tam bramy, a po został zbudowany budynek, który mamy na mapie z roku 1891 . Dziś okolica jest całkowicie zmieniona i w tym miejscu jest Barbakan. No i parę słów o ulicy Nowomiejskiej, zwanej także, na pewnym odcinku Gołębią. Jako, że ulica ta odgraniczała Starą Warszawę od tak zwanego Nowego Miasta, nosiła nazwę Nowomiejskiej, a potocznie w gwarze ulicy Gołębiej. W XVIII wieku Nowomiejska należała do ulic zamieszkałych przez najzamożniejszych: kupców, dygnitarzy, patronów sądowych. W Bramie Nowomiejskiej prowadzona była księgarnia Macieja Szczepańskiego, zaś w kamienicy Pod Złotym Orłem (Nowomiejska 12) jedna z pierwszych w Warszawie kawiarni Francuza P. Duvala. W okresie nieco późniejszym uliczka znana z szynków, traktierni i kawiarni.

 Co do rodziców to mamy informacją w Kurierze Warszawskim z 8 stycznia 1886 roku i gazecie WIEKI dotyczy śmierci matki Maćka. Nekrologi Katarzyna z Borowskich Palutkiewicz poniżej. 

Z nekrologów wynika, że Katarzyna urodziła się w roku 1816 i zmarła w wieku 70 lat (w pięć lat po śmierci Maćka). Nekrolog w w Kurierze Warszawskim zamieściła wnuczka - prawdopodobnie córka Maćka Palutkiewicza.

Historię Maćka, Tekli, Sylwestry pozostawiam nie zakończoną. W miarę zdobywania nowych materiałów będą uzupełnienia. Może ktoś z rodziny ma więcej informacji, a może ktoś, zechce przeszukać głębiej archiwa. W każdym razie myślę, że warto poznać jeszcze dokładniej historię ciekawych ludzi.

Literatura:

1. Ogłoszenie nr 1034. Kurier Warszawski nr 26 z dnia 23 stycznia 1875 r.

2. K. Wł. Wójcicki. Kłosy nr 261 z dnia 18 czerwca 1870 roku. Artykuł "Dawne warowne mury Warszaw" str. 404-405

3. Maksymilian Baruch. Warszawa Średniowieczna. Dawne Mury Warowne Miasta Starej Warszawy. Towarzystwo Miłośników Historii. Warszawa 1929

4. Dzielnica Staromiejska W Warszawie : 1 Szkice historyczno-obyczajowe Franciszka Maksymiliana Sobieszczańskiego. 1920

5. Nekrolog z Kuriera Warszawskiego nr 8b z dnia 8 stycznia 1886 roku

6. FUNDACJA WARSZAWA1939.pl - Nowy Świat 7

Opracowując historię Maćka i Tekli korzystałem z materiałów archiwalnych dostępnych w Mazowieckiej Bibliotece Cyfrowej, Cyfrowym Muzeum Narodowym, Cyfrowej wersji Muzeum Warszawy i ze stron www.polona.pl, www.genealodzy.pl, www.mapa.um.warszawa.pl W związku z wykorzystaniem w większości materiałów z XIX wieku nie powinno nastąpić naruszenie praw autorskich. Jeśli jednak zostały by naruszone to uczyniłem to nieumyślnie i dokument zostanie skorygowany.